atë

Shqip

atë

• m. - të pacaktuar, njëjës: atë / të caktuar, njëjës: ati / të pacaktuar, shumës: etër

1. Prindi mashkull kundrejt fëmijëve të vet, baba. Atë e nënë. Atë e bir. Im atë. Ati im. I ati i fëmijës. Kushëri nga i ati. Gjallë i ati (i ati në vend) i ngjan krejt babait të vet (nga pamja ose nga sjelljet).
2. vet. sh. Brezi i mëparshëm, baballarët; të parët. Etër e bij. Trojet e etërve tanë.
3. Themeluesi i një fushe të dijes ose të veprimtarisë shoqërore, frymëzuesi e drejtuesi kryesor i një veprimi me rëndësi historike, babai. Ati i mjekësisë.
4. fet. Titull fetar që u jepet priftërinjve a murgjve; në sh. apostujt, shenjtorët që i kanë sjellë shërbime kishës në veprimtarinë e saj reaksionare (në vendet ku vepron kisha e krishterë; në të kaluarën edhe në Shqipëri). Atë shpirtëror. Etërit e kishës.
5. fet. Personi i parë i trinisë së shenjtë sipas paragjykimeve fetare, zoti.
6. vet. sh. vjet. Paria e vendit, baballarët. Etërit e kombit.

• Atë pas ati brez pas brezi.
• kallëz. - e përem. vetor e dëft. ai, ajo.

Etimologjia

Etimologjia 1: nga Proto-Shqip *ata , nga Proto-Indo-evropiane *átta

Krahaso: - Hittite: attas / - Greqishte e lashtë: ἄττα (átta) / - Latinisht: atta / - Gothic: 𐌰𐍄𐍄𐌰 (atta) / - Alemannic: Ätti / - Slavonisht e kishës së vjetër: отьць (otĭcĭ)

Etimologjia 2: nga ato (përemër. 3. shumës, f.)

Shqiptimi

[atə] (Tosk), [ɒt] (Gheg)

Sinonime

baba, stërgjysh, themelues, apë, tatë

Në gjuhë tjera

Anglisht: 1.father, 2. it Gjermanisht 1. Vater / 2. es Frëngjisht 1. père / 2. il, ça Polonisht 1. ojciec, rodzic, starszy / 2. Japonisht 1. お父さん (Otōsan) / 2. Hollandisht 1. vader / 2. Italisht 1. padre, babbo / 2. Suedisht 1. far, fader / 2. Portugalisht 1. padre, pai, papai / 2. Spanisht 1. padre / 2. Kroatisht 1. otac, predak, osnivač / 2. Arabisht 1. alab (الآب) / 2. Greqisht 1. πατέρας (patéras) / 2. Boshnjakisht 1. otac, predak, osnivač / 2. Persisht 1. pedar (پدر), bâbâ (بابا) / 2.

Rusisht 1. отец (otets), родитель (roditel') / 2. Kinezisht 1. 父親 (Fùqīn), 父 (Fù) / 2. Finlandishte: isä Norvegjisht 1. far / 2. Esperanto 1. patro / 2. Danisht 1. far, julemand / 2. Sllovakisht 1. otec, predok / 2. Hebraisht 1. ab (אַב) / 2. Çekisht 1. otec, táta / 2. Hungarisht 1. apa, atya, családapa, fater / 2. Luksemburgisht 1. Papp / 2. Maqedonisht 1. татко (tatko) / 2. Latinisht 1. pater, atta, abbas, genitor, parens, sator / 2. Letonisht 1. tēvs, dibinātājs, sencis, vecākais loceklis / 2. Rumanisht 1. tată, părinte, taică, strămoş, străbun, / 2.

Katalanisht 1. pare / 2. Serbisht 1. отац (otac), предак (predak), оснивач (osnivač) / 2. Sllovenisht 1. oče, ata / 2. Indonezisht 1. ayah, papa, aba, bapak, / 2. Bullgarisht 1. баща (bashta), отец (otets), татко (tatko), отче (otche) / 2. Turqisht 1. baba, peder, ata, yaratıcı, papaz, kurucu / 2. Ukrainisht 1. батько (batʹko), родоначальник (rodonachal’nik), рожденник (rozhdennik), творець (tvoretsʹ) / 2. Lituanisht 1. tėvas, pradininkas, seniausias narys, dvasios tėvas / 2. Koreanisht 1. 아버지 (abeoji) / 2. Bjellorusisht 1. бацька (baćka) / 2. Irlandisht 1. athair, bunaitheoir / 2. Estonisht 1. isa, esiisa, taat, algataja, paater / 2. Venecianisht Interlingua Anglishte e thjeshtë