urë

Nga Wiktionary

URË I f. sh

  • 1. Ndërtim prej druri guri ose metali, që lidh dy anë të një lumi, të një përroi etj. dhe që shërben për të kaluar mbi të njerëz kafshë e mjete transporti. Urë e gjatë (e gjerë). Urë e lartë (e ulët). Urë e drunjtë (e hekurt). Urë e varur. Urë e vjetër. Urë e prishur. Urë lëvizëse (ngritëse). Urë hekurudhore. Urë lundruese. Urë guri (betoni). Urë me këmbë (pa këmbë). Urë me qemer. Harku i urës. Këmbët e urës. Parmakët e urës. Ndërtoi një urë. Kaloi mbi urë (nën urë). Kur s'ka urë, edhe vau është i mirë fj. u.
  • 2. Diçka në trajtë të një harku, që shërben për të lidhur dy pjesë ose si mbështetës. Ura e syzeve. Ura e vinçit. Ura e violinës. Ura e supit. anat. heqësi. Ura e këmbës. anat. pjesa e thelluar e shputës së këmbës. Urë dhëmbësh pllakë e posaçme që mban dhëmbët e vënë duke u lidhur nga të dyja anët me dy dhëmbët e shëndoshë.
  • 3. fig. Shteg që hapet duke kapërcyer mbi pengesat a kundërtitë ndërmjet dy anëve për të kaluar më tej ose për të arritur diçka tjetër; diçka që lidh dy anë. Ura ideologjike (ekonomike). Urë kalimi. Urë lidhjeje. Urë pajtimi. I këput (i preu) urat më dikë. Hodhi një urë.
  • 4. sport. Përkulja që merr trupi kur mbështetemi me duar prapa (në gjimnastikë); përkulja që merr trupi kur mbështetemi mbi këmbë e qafë (në mundje). Bëri urën. Kaloi në urë.
  • 5. tek. Pjesa e shtratit të automobilit ose të traktorit ku është vendosur mekanizmi për ta kaluar lëvizjen të rrotat. Ura e përparme (e pasme) e automobilit.
  • 6. spec. Kullë në anije ose në disa makina, e cila ka një shesh të vogël ku qëndrojnë për të vrojtuar ose për të drejtuar. Ura e anijes. Ura e komandimit.
  • 7. shih URËZ,~A I 1,2. Ura e parmendës.
  • 8. shih KULMAR,~I. Ura e çatisë.
  • Me urë e pa urë me të gjitha mënyrat e mjetet me çdo kusht. I bëhet urë (urë e vig) dikujt përulet, nënshtrohet përpara dikujt dhe e lejon të bëjë ç'të dojë. Urë pa qemer shih te QEMER,~I. S'bëhet urë me gëzhdalla fj. u. çdo gjë ka nevojë për mjetin ose për mënyrën e vet që të bëhet. U bë urë e gurë u robtua në punë u përpoq me të gjitha fuqitë për të përballuar vështirësitë e jetës e për të fituar diçka. Është ende (akoma, hala) tek ura iron. i thuhet dikujt që nuk ka ndryshuar fare që ka ngelur me të vjetrën a ka ngelur prapa nga të tjerët ose dikujt që nuk ka marrë vesh se ç'bëhet përreth, që është në bisht të situatës. Është këmbëza e urës është njeri shumë i prapë njeri që llap gjithmonë telashe. Mbeti në bisht të urës (të bishti i urës) nuk eci me hapin e kohës, mbeti prapa. Nuk i shkoi kali (gomari) në urë (në udhë) edhe poh. shih tek UDH/Ë,~A. Një herë shkoi lepuri mbi urë edhe iron. thuhet për një veprim që ndodh rrallë ose që nuk përsëritet më. Urë ajrore vijë nëpër të cilën kalojnë për një kohë pa ndërprerje aeroplanë nga një pikë në tjetrën për qëllime të veçanta.

URË II f.

  • Copë druri, kopaçe që është e ndezur ose që vazhdon të digjet në zjarr. Urë e ndezur. Urët e zjarrit. Afroj (shtyj) urët. Shkrep urët. E ndezi me urë. U bëfsh urë e zezë! mallk.
  • Luan urët shih te LUAJ. Shkund urët shih te SHKUND. Shtyn (trazon, ngacmon) urët bëhet shkak që të acarohet më tej një grindje një mosmarrëveshje, i nxit nga prapa krahëve të tjerët që të grinden, fut spicat. U bë urë e zezë
  • a) u nxi tepër;
  • b) u mërzit e u dëshpërua jashtë mase, u pikëllua. Është urë e pashuar është i fshehtë, thëngjill i mbuluar. Vjen, (kalon) me urë (me pishë) në dorë djeg e shkreton ç'gjen përpara. Shkurti shkurton urët fj. u. shih te SHKURTOJ.