ri

Shqip

Emër

ri m.

Djalë i ri, djalë në moshën e rinisë, djalosh; kund. plak. I ri punëtor (kooperativist). Të rinj e të reja. Pleq e të rinj. Të rinjtë e fshatit. Forca e të riut. Kampionati për të rinjtë. Këpucë për të rinj.
Anëtar i organizatës së rinisë. Të rinjtë e organizatës. Mbledhje me të rinjtë.
Përdoret pranë mbiemrit të djalit, që ka emër të njëjtë me të atin. Gavril Dora i Riu.

ri as.

Mosha e re, mosha e rinisë; kund. pleqëri. Shkoi (kaloi) të ritë. Gëzoi (humbi) të ritë. (Si) në të ri. Që në të ri. Gëzofsh të ritë! ur.

Mbiemër

ri mb.

Që është në moshën e djalërisë a të vajzërisë, që nuk ka arritur moshë të pjekur; kund. plak. Djalë i ri. Vajzë e re. Nuse (grua) e re. Është i ri (e re) në moshë. Mosha e re. Brezi i ri. Vdiq i ri (e re). Më i riu. Tepër i ri (e re). Bëhem i ri përtërihem. Mbeti gjithnjë i ri.
Që ka mbirë, që ka lindur ose që është krijua para pak kohësh, që ka ende moshë të vogël; kund. i vjetër. Bari i ri. Bimë e re. Degë (disqe) të reja. Pyll i ri. Qengjat e rinj. Lopë e re. Yll i ri. astr.
Që është ngritur, është ndërtuar a prodhuar ose është krijuar a formuar para pak kohe; që shfaqet, që del ose që bëhet për herë të parë, që nuk ishte a nuk njihej më parë; që është zbuluar rishtazi. Shtëpi (ndërtesë, rrugë, urë) e re. Hotel (dyqan) i ri. Bibliotekë (shkollë) e re. Universitet (institut) i ri. Teatër i ri. Pazari i ri. Lagja e re. Vepër e re. Prodhime të reja. Artikull (mall) i ri. Racë e re lopësh. Lloj i ri misri (gruri, domatesh). Libër (film) i ri. Fjalë e re. Familje e re. Çetat (brigadat) e reja. Shtet (rend, regjim) i ri. Republikë e re. Parti (organizatë) e re. Zbulim i ri. Shpikje e re. Teknikë e re. Sëmundje e re. Tokat e reja tokat që punohen për herë të parë.
Që nuk është përdorur gjatë ose që është ruajtur me kujdes dhe është në gjendje të mirë, që nuk është vjetruar, i papërdorur ose i përdorur fare pak (zakonisht për veshmbathjet dhe për orenditë e pajisjet e ndryshme); kund. i vjetër. I kishte këpucët (rrobat) fare të reja. Me një kapelë pothuajse të re. Qilimi është ende i ri. Makinë (biçikletë) e re. Ishte (dukej) fare i ri.
Që është bërë a është gatuar para pak kohe; që është pjekur në stinën e fundit, që është i të korrave të këtij viti; kund. i vjetër. Djathë i ri. Verë e re. Vaji ri. Gruri i ri. Buka e re. Domate (patate, fasule) të reja. Vezë të reja.
Që i zë vendin një tjetri të mëparshëm; që vjen pas një tjetri, që e përsërit a e përmirëson të parin; i mëvonshëm; kund. i vjetër. Botë e re. Stina e re. Dëborë e re. Flokë (dhëmbë) të rinj. Gjethet e reja. Lëkura e re. Monedhë e re. Lekë të rinj. Botim i ri. Drejtori (mësuesi, komandanti) i ri. Urdhri i ri. Stili i ri. Përmbajtja (forma) e re. Marrëdhëniet e reja në prodhim. Qeveria e re. Adresë e re. Hëna e re hëna që duket si drapër i hollë në ditët e para pasi i ka qenë zënë drita nga Toka. Viti i ri viti që sapo ka hyrë ose që do të hyjë së shpejti. Viti i Ri shih te VIT,~I.
Që e ka filluar punën ose veprimtarinë në një fushë para pak kohe, që sapo ka hyrë në një organizatë, në një shërbim etj.; që nuk ka ende përvojë të gjatë në një punë; kund. i vjetër. Shkrimtar i ri. Mjek (oficer) i ri. Mësuese (inxhiniere, llogaritare) e re. Anëtar i ri. Vullnetar (ushtar) i ri. I ri në punë (në detyrë, në mjeshtëri). Bashkëpunëtor shkencor i ri.
Që është në moshën e djalërisë ose të vajzërisë dhe sapo ka filluar të merret me një fushë të dijes a të artit, që merr pjesë në një rreth të dijes a të artit për nxënës ose për studentë. Letrarët (piktorët, muzikantët) e rinj. Gjeografët (historianët) e rinj. Rrethi i natyralistëve të rinj.
Që i përket erës sonë; që i takon periudhës pas mesjetës; që ka të bëjë me epokën më të afërt për ne ose me kohën më të fundit; i kohës sonë; kund. i vjetër. Shekujt e erës së re. Historia e re. Era (epoka) e re periudha në të cilën fillon numërimi i viteve duke u shtuar njëri pas tjetrit. Para erës së re në periudhën kur vitet numërohen duke i zbritur njëri pas tjetrit. Kalendari i ri kalendari që zbatohet qysh nga shek. XVI, kur fillon numërimi i viteve sipas mënyrës që përdoret sot. Letërsia e re shqiptare.
Që përfaqëson një etapë të mëvonshme në zhvillimin e klasave a të shtresave shoqërore ose në zhvillimin e një dukurie shoqërore, të një drejtimi a rryme, të një doktrine a teorie etj. Borgjezia e re. Borgjezët e rinj. Kapitalizmi (imperializmi) i ri. Kolonialistët e rinj. Revizionistët e rinj. Turqit e rinj. hist. xhonturqit.
Që lidhet me epokën e ndërtimit të socializmit, që përmban tipare të kohës a të epokës sonë socialiste; që është i kohës sonë, që përfaqëson të renë; që ka cilësitë e kohës së pushtetit popullor, që është brumosur sipas parimeve e kërkesave të revolucionit e të socializmit; kund. i vjetër. Shqipëria e re. Shoqëria jonë e re. Ideologjia jonë e re.
Që është më i lartë, më i mirë etj. se i mëparshmi, tjetër; i përtërirë. Hov (frymëzim, vrull) i ri. Shpresa (përpjekje) të reja. Me forca të reja.
Që e njohim prej pak kohësh, që kemi lidhje e marrëdhënie prej një kohe të shkurtër me të; që ka të bëjë me lidhje e me marrëdhënie të tilla. Shokë të rinj. Miq të rinj zër sa të duash po të vjetrit mos i harro. fj. u.
Që është i panjohur për dikë deri në një kohë të caktuar. Fytyra të reja. Lajm i ri. Zëra të rinj. Asgjë të re.

Në një dritë të re libr. nga një anë tjetër, e ndryshme dhe më e plotë, i ndriçuar më mirë; nga një pikëpamje tjetër e ndryshme. Faqe e re shih te FAQ/E, ~JA 10. Gjak i ri grup njerëzish që pranohen në një organizatë për ta forcuar e gjallëruar atë. Plaku i Vitit të Ri shih te PLAK,~U. Filloj radhë të re shih te RADH/Ë,~A. Ilaç i vjetër në shishe të re keq. shih tek ILAÇ~I.

RI- fjalëform.

Parashtesë, me të cilën ndërtohen fjalë që tregojnë përsëritjen e një veprimi, kthimin përsëri të një gjendjeje a cilësie, pajisjen me diçka të re, organizimin në mënyrë të re etj. p.sh.: riaftësoj, ribashkoj, ribëj, riblej, ribotoj, rihap, rimëkëmb, ripushtoj, rishkruaj, rivendos etj.