rend

REND I m.

• 1. Radhë, rresht. Rendi i parë (i dytë...). Në të njëjtin rend. Me tre rende e gajtanë. Dal nga rendi.
• 2. Vendosja e diçkaje sipas një radhe të caktuar, vendi që zënë sendet në një varg në lidhje me njëri-tjetrin. Rendi alfabetik. Rendi kronologjik (kohor). Rendi i fjalëve në fjali. Në rend të kundërt.
• 3. Rregulli sipas të cilit bëhet diçka, vijueshmëria në një mënyrë të caktuar për të kryer një veprim, radhë. Rendi i ujitjes (i kullotjes). Të gjithë me rend. Rend e pa rend. Pa rend e pa rregull. Ndjek një rend. Pres (lëshoj, kam) rendin. Më vjen rendi. E bënë me rend. Flasin me rend.
• Rendi i ditës tërësia e çështjeve që shqyrtohen e që rrihen në një mbledhje a në një konferencë sipas një radhe të caktuar. Është (vë, mbetet) në rendin e ditës është (mbetet) në qendër të vëmendjes, qëndron në radhë të parë si diçka që duhet shqyrtuar e zgjidhur, është çështje e ditës. Nuk i del rend dikujt nuk i del koha, nuk ka kohë për të bërë diçka, ka shumë punë, është shumë i zënë me punë.

REND II m.

• 1. Sistemi i organizimit shoqëror, shtetëror dhe ekonomik; formë e organizimit të shoqërisë në një etapë të caktuar të zhvillimit të saj. Rendi shoqëror (ekonomik, politik, shtetëror). Rendi i vjetër (i ri). Rendi fisnor (gjinor). Rendi feudal. Rendi kapitalist (borgjez). Rendi socialist. Rendi kooperativist. Rend shtypës (shfrytëzues). Vendosja e një rendi. Mbroj (ruaj, forcoj, përmbys) një rend.
• 2. Tërësia e rregullave të vendosura, që shërbejnë për të ruajtur të pacenuar ndërtimin dhe veprimtarinë e një shoqërie, rregulli shoqëror e qytetar. Rendi publik tërësia e rregullave për të mbajtur dhe për të mbrojtur qetësinë, rregullin dhe moralin në marrëdhëniet shoqërore e qytetare. Forcat e rendit (ruajtësit e rendit) përdoret zakonisht për policinë dhe xhandarmërinë në vendet borgjeze e revizioniste. Mbaj (ruaj) rendin. Vendas (prish) rendin. Shkel rendin publik.
• 3. Lloj i caktuar sendesh a dukurish me të njëjtat veti ose të një shkalle; klasë, kategori. Sende (shifra) të të njëjtit rend. Njësi të rendit të parë.
• 4. hist. Shtresë shoqërore në periudhën e feudalizmit, e cila kishte të drejta e detyra të trashëgueshme, që pasqyronin marrëdhëniet klasore dhe luftën e klasave |në këtë periudhë. Rendet e privilegjuara aristokracia dhe kleri. Rendet e shtypura (e ulëta). Rendi i tregtarëve. Ndarja e popullsisë në rende. Zhdukja e rendeve.
• 5. biol. Njësi e botës bimore e shtazore, e cila përfshin një grup familjesh, që i kanë të përbashkëta tiparet kryesore dhe bën pjesë në një klasë të caktuar. Rend bimësh (kafshësh). Rendi i brejtësve. Rendi i kafshëve grabitqare.
• 6. vjet. Klasë, vit mësimi (në shkollë). Nxënësit e rendeve të para.

REND III m.

• Vrap. Eci me rend. Iku (shkoi) me rend. Mori rend. Një rend kali një vrap pele.

REND jokal.

• 1. Eci me vrap, vrapoj; shkoj me vrap diku, turrem për diku ose për të bërë diçka. Rendi i parë. Rend poshtë e lart. Rendi drejt nesh. Rend nëpër shkallë. Rend shpejt. Rend me vrap (me të katra). Rendi sa i hanin këmbët. Rend ta arrish (ta marrësh)!
• 2. fig. Kalon shpejt, vrapon; rrjedh. Rendin vitet.
• 3. fig. keq. Jepem fort pas diçkaje që sjell fitime a përfitime vetjake ose që më intereson a më pëlqen, duke lënë pas dore të tjerat, bredh. Rend pas parasë (pas lekut, pas fitimeve). Rend pas sasisë. Rend pas interesit personal (pas lavdisë, pas qejfeve).