shpëtoj

SHPËTOJ kal.

1. E nxjerr ose e largoj dikë a diçka nga një rrezik, nga një fatkeqësi a e keqe e madhe, nga një gjendje e vështirë etj.; e mbroj dhe e ndihmoj që t'i shmanget dikujt a diçkaje, të çlirohet nga dikush a diçka, të dalë nga një gjendje e rëndë. E shpëtoi nga vdekja (nga mbytja). I shpëtoi jetën (kokën). E shpëtuan shokët. Shpëtoi veten dhe fëmijët. Shpëtoi nderin. E shpëtuan grurin nga zjarri. Partia e shpëtoi popullin nga shtypja dhe shfrytëzimi. Kanali e shpëtoi fushën nga thatësira. Na shpëtoi nga sëmundjet. Na shpëtoi nga halli (nga telashet).
2. I largoj dikujt diçka të padëshirueshme, të papëlqyeshme a të dëmshme, e çliroj nga diçka që e shqetëson, e mërzit a e bezdis. Na shpëtoi shiu nga vapa. Rruga e re na shpëtoi nga balta. E shpëtoi nga ai njeri. Ky bar na shpëtoi nga mizat.
3. jokal. Dal nga një rrezik a nga disa rrethana të vështira pa pësuar gjë; mbetem gjallë; dal nga një gjendje e rëndë e nuk vuaj më. Shpëtoi nga vdekja (nga plumbi, nga litari, nga burgu). Shpëtoi nga rreziku (nga rrethimi). Shpëtoi pa u vrarë. Shpëtoi për qime (për një majë gjilpëre). Shpëtoi paq (mirë). Thamë se shpëtuam. Nuk i shpëtuan hakmarrjes së popullit. Shpëtoj nga vuajtjet (nga mjerimi, nga shtypja).
4. jokal. I shmangem diçkaje të papëlqyeshme, të padëshirueshme, të mërzitshme a të dëmshme; gjej prehje, gjej qetësi, nuk më trazon kush. Shpëtoi nga një barrë. Nuk i shpëtoi përgjegjësisë. Shpëtoi pa rrahur. Shpëtoi nga fjalët (nga thashethemet). Shpëtuam nga vapa (nga mizat, nga mushkonjat). Shpëtuam nga balta. Shpëtuam nga bejlerët. Kam shpëtuar me këto këpucë.
5. jokal. Më bie nga dora një send nga pakujdesia, nga një tronditje ose ngaqë është shumë i rëndë a i rrëshqitshëm. I shpëtoi pjepri (gota, shishja, pjata) nga duart. I shpëtoi timoni nga duart. I shpëtoi topi.
6. jokal. Shkëputem me forcë nga dikush dhe iki me të shpejtë, çlirohem; i shmangem, i iki, i shkas. U shpëtoi nga duart dhe s'e zunë dot. S'ka nga të shpëtojë. S'ke si shpëton. I shpëtoi keci (lepuri, zogu, peshku). Nuk më shpëton dot mua.
7. kal. vet. veta III. Më kalon pa e vënë re, më ikën padashur, më shket (edhe fig.). I kanë shpëtuar shumë gabime. Asgjë nuk i shpëton syrit të popullit. Më shpëtoi nga sytë. Më shpëtoi pa parë ky film. U shpëtoi fitorja nga duart.
8. jokal. vet. veta III. Bëj a them diçka padashur a pa e menduar, më del padashur. I shpëtoi një fjalë pa vend. Të shpëtoi apo deshe e e the? Nuk i shpëton as gjysmë fjale. I shpëtuan lot.
9. bised. Mbaroj, përfundoj. I shpëtova punët.
I shpëtoi (i iku) nga dora (nga duart) shih tek IKI. Shpëtoj gjendjen gjej një rrugëdalje në një gjendje të vështirë, përballoj një gjendje të vështirë. Shpëtoi lëkurën e vet shih te LËKUR/Ë,~A 8. Shpëtoi për lik shih te LIK,~U. I shpëton shparca nga duart shih te SHPARC/Ë,~A. I shpëtoi (i iku) zogu nga dora shih te ZO/G,~GU.